Στο σύγχρονο εργατικό δίκαιο, η έννοια του «διευθυντικού στελέχους» έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς δεν αποτελεί απλώς μια εσωτερική ιεραρχική βαθμίδα, αλλά μια νομικά προσδιορισμένη ιδιότητα με συγκεκριμένες συνέπειες για τα εργασιακά δικαιώματα και υποχρεώσεις.

Τι είναι διευθυντικό στέλεχος;

Ένα πρόσωπο θεωρείται ότι κατέχει θέση εποπτείας, διεύθυνσης ή εμπιστοσύνης όταν έχει ουσιαστική συμμετοχή στη διοίκηση, στην εποπτεία άλλων εργαζομένων ή στην εκπροσώπηση του εργοδότη προς τρίτους. Αν και παραμένει εργαζόμενος με εξαρτημένη σχέση εργασίας, εξαιρείται από το προστατευτικό πλέγμα διατάξεων που αφορούν το ωράριο, τις υπερωρίες, την εργασία τις Κυριακές, τις αργίες και τη νυκτερινή απασχόληση.

Ποιοι θεωρούνται διευθυντικά στελέχη;

Η αναγνώριση της ιδιότητας γίνεται μόνο εφόσον πληρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις, οι οποίες εντάσσονται σε τρεις κατηγορίες:

1️. Θεσμικά ή λειτουργικά κριτήρια

Εργαζόμενοι που:

• ασκούν διευθυντικό δικαίωμα απέναντι σε άλλους εργαζόμενους (προσλαμβάνουν, απολύουν, αξιολογούν),
• εκπροσωπούν και δεσμεύουν την επιχείρηση προς τρίτους,
• είναι μέλη της διοίκησης ή μέτοχοι με ουσιαστικό ποσοστό (άνω του 0,5%).

Αρκεί η ύπαρξη μίας μόνο από τις παραπάνω ιδιότητες.

2️. Θέση + μισθολογικό όριο

Όσοι προΐστανται οργανικών μονάδων της επιχείρησης (π.χ. οικονομική διεύθυνση, πωλήσεις, ανθρώπινο δυναμικό) και αμείβονται με τουλάχιστον εξαπλάσιο μηνιαίο μισθό από τον νόμιμο κατώτατο.

3️. Αποκλειστικά βάσει μισθού

Ανεξαρτήτως καθηκόντων, εργαζόμενοι με μηνιαίες αποδοχές τουλάχιστον οκταπλάσιες του κατώτατου μισθού θεωρούνται αυτοδικαίως διευθυντικά στελέχη.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;

Η ιδιότητα του διευθυντικού στελέχους έχει σημαντικά πρακτικά αποτελέσματα:

• Δεν ισχύουν γι’ αυτούς τα χρονικά όρια εργασίας (8ωρο, 40ωρο, υπερωρίες).
• Δεν δικαιούνται προσαυξήσεις για εργασία σε Κυριακές ή αργίες.
• Δεν υποχρεούνται να κάνουν χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, ακριβώς επειδή εξαιρούνται από την παρακολούθηση ωραρίου.

Όμως, για να ισχύσουν όλα τα παραπάνω:

• Η ιδιότητα πρέπει να αναγράφεται ρητά στην ατομική σύμβαση εργασίας.
• Πρέπει να δηλώνεται ηλεκτρονικά στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ», σε ειδικά πεδία των εντύπων Ε3 και Ε4.

Σε περίπτωση που η επιχείρηση δηλώσει λανθασμένα κάποιον εργαζόμενο ως διευθυντικό στέλεχος χωρίς να πληροί τις νόμιμες προϋποθέσεις, τότε όχι μόνο δεν ισχύουν οι εξαιρέσεις, αλλά ο εργοδότης εκτίθεται σε σοβαρές συνέπειες, διοικητικές και οικονομικές.

Σχέση με την ψηφιακή κάρτα εργασίας

Η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας ενισχύει τον έλεγχο των ωραρίων. Οι μόνοι εργαζόμενοι που εξαιρούνται από την υποχρέωση να καταγράφουν την ώρα προσέλευσης και αποχώρησης, είναι τα πραγματικά διευθυντικά στελέχη. Δεν αρκεί, δηλαδή, να φέρει κάποιος τον τίτλο του διευθυντή — πρέπει να έχει ουσιαστικά και αποδεδειγμένα τα χαρακτηριστικά που περιγράφονται παραπάνω.

Τι να προσέξουν εργοδότες και εργαζόμενοι

Η απόδοση αυτής της ιδιότητας πρέπει να βασίζεται στην πραγματικότητα της εργασιακής σχέσης και όχι σε εσωτερικούς τίτλους ή ανάγκες «ευελιξίας». Κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται με προσοχή, τόσο για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τη νομοθεσία, όσο και για να αποφευχθούν μελλοντικές διαφορές ή κυρώσεις.