Οι οικειοθελείς παροχές που παρέχει ένας εργοδότης στον εργαζόμενο, χωρίς να υποχρεούται νομικά, συνιστούν ένα κρίσιμο ζήτημα στο εργατικό δίκαιο. Η διαφοροποίηση μεταξύ των παροχών που δίδονται από ελευθεριότητα και εκείνων που καθίστανται τακτικές αποδοχές έχει ιδιαίτερη σημασία τόσο για τους εργοδότες όσο και για τους εργαζομένους, καθώς επηρεάζει δικαιώματα και υποχρεώσεις, ιδίως ως προς τη δυνατότητα ανάκλησης ή τη συμπερίληψή τους στον υπολογισμό αποζημιώσεων.

Νομικό Πλαίσιο και Νομολογία

Σύμφωνα με την πάγια νομολογία (βλ. ΑΠ 574/2020, ΑΠ 1115/2023, ΣτΕ 2017/2013), οι οικειοθελείς παροχές δεν συνιστούν μισθό, εφόσον παρέχονται αποκλειστικά από ελευθεριότητα και όχι ως αντάλλαγμα για την εργασία. Ωστόσο, αν μια παροχή καταβάλλεται σταθερά και αδιάλειπτα για ικανό χρονικό διάστημα και ο εργαζόμενος την θεωρεί τμήμα των τακτικών του αποδοχών, τότε αυτή αποκτά δεσμευτικό χαρακτήρα και δεν μπορεί να ανακληθεί μονομερώς από τον εργοδότη, εκτός αν υπήρχε ρητή επιφύλαξη ανάκλησης.

Παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση εργαζομένου σε τράπεζα, όπου η εργοδότρια κατέβαλε για έξι χρόνια μηνιαίως 300 ευρώ ως έξοδα κίνησης, χωρίς να ζητά από τον εργαζόμενο να αποδείξει τις δαπάνες. Το ποσό αυτό, λόγω της σταθερής και αδιάλειπτης καταβολής του, ενσωματώθηκε στις τακτικές αποδοχές του εργαζομένου, επηρεάζοντας την αποζημίωση απόλυσης (άρθρο 8 ν. 3198/1955).

Τι Πρέπει να Προσέξουν οι Εργοδότες

1. Ρητή Επιφύλαξη Ανάκλησης: Εάν ο εργοδότης δεν επιθυμεί να δεσμευτεί μακροπρόθεσμα με μια παροχή, θα πρέπει να διατυπώνει σαφή επιφύλαξη κατά την πρώτη χορήγησή της.

2. Συνέπεια στις Πληρωμές: Αν μια παροχή δίνεται σταθερά και αδιάλειπτα, αυξάνεται η πιθανότητα να θεωρηθεί μέρος των τακτικών αποδοχών.

3. Αναθεώρηση Παροχών: Εάν επιθυμείται η διακοπή μιας παροχής, είναι σημαντικό να αξιολογηθεί η πιθανή νομική της ενσωμάτωση στη σύμβαση εργασίας.

Τι Πρέπει να Προσέξουν οι Εργαζόμενοι

1. Αναγνώριση Παροχών ως Μισθός: Αν μια παροχή καταβάλλεται σταθερά, ο εργαζόμενος μπορεί να τη διεκδικήσει ως τμήμα των τακτικών του αποδοχών.

2. Αναδρομικές Διεκδικήσεις: Σε περίπτωση μονομερούς διακοπής παροχής, υπάρχει δυνατότητα διεκδίκησης δικαστικά.

3. Υπολογισμός Αποζημίωσης: Σε περίπτωση απόλυσης, ο εργαζόμενος πρέπει να εξετάσει εάν οι παροχές περιλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές για τον υπολογισμό της αποζημίωσης.

Συμπέρασμα

Οι οικειοθελείς παροχές αποτελούν ένα περίπλοκο νομικό ζήτημα που εξαρτάται από τη φύση και τη διάρκεια καταβολής τους. Οι εργοδότες θα πρέπει να είναι προσεκτικοί στη διαχείρισή τους, ενώ οι εργαζόμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους ώστε να διεκδικούν τις παροχές που έχουν αποκτήσει χαρακτήρα τακτικών αποδοχών. Η νομολογία παρέχει σαφή κριτήρια, αλλά κάθε περίπτωση κρίνεται με βάση τις πραγματικές συνθήκες της απασχόλησης.